Het natuurtalent

Een nieuwe tentoonstelling is bedoelt als eerbetoon aan het werk en leven van volkskunstenaar Bill Traylor, met de steun van een van zijn grootste fans - Jerry Lauren

Jerry Lauren herinnert zich nog goed het moment dat hij voor het eerst in aanraking kwam met het werk van volkskunstenaar Bill Traylor, ongeveer 25 jaar geleden. Net als veel verzamelaars vonden Lauren en zijn inmiddels overleden vrouw Susan het heerlijk om de lokale antiekveilingen en kunstbeurzen in de buurt van Colebrook, Connecticut - het stadje in Litchfield County waar zij een vakantiehuis uit 1785 bezaten - af te schuinen. Gaandeweg verzamelden de Laurens een indrukwekkende collectie volkskunst - koperen windvanen, aardewerken kruiken en houten eendenkooien - ter ere van hun liefde voor Americana.

Op een dag liet een bekende kunstdealer hen iets nieuws zien: een eenvoudig schilderij op karton van een man met een groen shirt en een zwarte hoge hoed, die een stok in zijn hand hield en een sigaar rookte. Lauren raakte onmiddellijk geïntrigeerd door de anonieme wandelende man, en nog meer door de maker van het schilderij. "Wie is dit?" vroeg hij.

Meneer Lauren werd aangetrokken door de levendigheid en het grote contrast in het werk ("Zijn kleurgebruik is een religie op zich," zegt hij), maar toen hij over de achtergrond van Traylor hoorde, was hij meteen geïntrigeerd: Bill Traylor werd als slaaf geboren in Montgomery, Alabama, en begon pas met schilderen toen hij 85 jaar oud was, slechts tien jaar voor zijn dood. En veel van de 1500 werken van Traylor (waarvan we het bestaan weten) werden geschetst met afgedankte potloden en gekregen plakkaatverf op bewaarde verpakkingen van snoep en ontbijtgranen terwijl Traylor dakloos was. Werk voor werk liet hij zijn collectie groeien, met een oog voor de meeste kleurrijke werken die hij kon vinden. Vijfentwintig jaar later heeft hij ongetwijfeld de meest omvangrijke privécollectie met de werken van Traylor ter wereld verzameld - vechtende honden, goed geklede mannen, springende figuren, abstracte vormen - die hij nu heeft uitgestald in zijn appartement aan de Upper East Side.

"Ik schep niet op over mijzelf, maar over mijn collectie? Zeker wel," zegt Lauren lachend. "Ik heb nu 20 Traylors en ze zijn stuk voor stuk museumwaardig."

 (Links) <em>Mean dog (Versozijde: Man Leading Mule)</em>, door Bill Traylor, ca. 1939-1942, plakkaatverf en potlood op karton. Collectie van Jerry en Susan Lauren. Foto: Matt Flynn © Smithsonian Institution. (Rechts) <em>Man and Large Dog (Versozijde: Man and Woman)</em>, door Bill Traylor, ca. 1939-1942, plakkaatverf en potlood op karton. Collectie van Jerry en Susan Lauren. Foto: Matt Flynn © Smithsonian Institution
(Links) Mean dog (Versozijde: Man Leading Mule), door Bill Traylor, ca. 1939-1942, plakkaatverf en potlood op karton. Collectie van Jerry en Susan Lauren. Foto: Matt Flynn © Smithsonian Institution. (Rechts) Man and Large Dog (Versozijde: Man and Woman), door Bill Traylor, ca. 1939-1942, plakkaatverf en potlood op karton. Collectie van Jerry en Susan Lauren. Foto: Matt Flynn © Smithsonian Institution


Hoe passend is het dat tien van die werken nu tijdelijk een plekje hebben gevonden in het Smithsonian American Art Museum, in de tentoonstelling Between Worlds: De kunst van Bill Traylor, de eerste grote overzichtstentoonstelling ooit voor een kunstenaar die als slaaf werd geboren. De tentoonstelling die te zien is tot en met 17 maart 2019, werd georganiseerd door Leslie Umberger, curator voor volkskunst en autodidacte kunst in het Smithsonian American Art Museum. De tentoonstelling vormt het eindpunt van een zeven jaar durende reis om het enorme oeuvre van de autodidact terug te brengen tot 155 representatieve werken, die zijn ingedeeld rond terugkerende thema's, zoals "The Dogs", "Drinkers and Dancers" en "Folk Magic, Dreams, and Transformation". (Twee andere werken uit Laurens collectie zijn uitgelicht in een bijpassende monografie, die eerder dit jaar werd gepubliceerd.)

Volgens Umberger verwijst de titel Between Worlds naar de zo bijzonder uiteenlopende werelden waarin Traylor zich gedurende zijn leven heeft begeven: slavernij en vrijheid, zwarte en witte cultuur, het leven op het platteland en in de stad. Net als veel voormalige slaven heeft Traylor nooit leren lezen of schrijven en dus is zijn werk, zoals Umberger het noemt, een orale geschiedenis in visuele vorm - een die eindigt aan de vooravond van de burgerrechtenbeweging.

Jerry Lauren in zijn appartement in Manhattan met een selectie van de werken van Traylor op de muur achter zich
Jerry Lauren in zijn appartement in Manhattan met een selectie van de werken van Traylor op de muur achter zich

"De intentie van Traylor was om zijn eigen geschiedenis vast te leggen, zijn eigen verhaal te vertellen, wat op zichzelf al een radicale stap was," vertelt Umberger, "omdat er een aantal mensen in het gesegregeerde Montgomery waren die het hem al niet zouden hebben gegund om een potlood vast te houden, laat staan om zijn eigen mening te delen. In een tijd waarin elke overtreding van de sociale etiquette je het leven zou kunnen kosten, was het een gevaarlijke stap om tekeningen te maken waarmee hij zichzelf uitdrukte."

De titel Between Worlds verwijst naar de zo bijzonder uiteenlopende werelden waarin Traylor zich gedurende zijn leven heeft begeven: slavernij en vrijheid, zwarte en witte cultuur, het leven op het platteland en in de stad.

Naar Laurens mening is het die moed, en het gebruik van allegorie en symboliek in de verkenning van de Afro-Amerikaanse ervaring, van de plantage tot het zuiden van Jim Crow, die Traylor tussen de belangrijkste figuren in de geschiedenis van de hedendaagse kunst van de Verenigde Staten plaatst. Umberger wil ook Lauren bedanken voor zijn hulp om Traylors verhaal voor de eerste keer in zijn volledigheid te presenteren. "Jerry was een belangrijke bron," zegt ze. "Enkele van de werken in zijn bezit waren absoluut essentieel."

Natuurlijk was Lauren graag bereid om zijn collectie uit te lenen aan het Smithsonian en om een kunstenaar wiens bijdragen aan de kunstwereld veel te lang ondergewaardeerd zijn gebleven in de schijnwerper te zetten. "Dankzij Traylor is mijn liefde voor volkskunst enorm gegroeid," zegt hij, "al heb ik een hekel aan die term - het is Amerikaanse kunst. Er zijn zoveel creatieve ideeën verwerkt in de breedte van zijn werk. De manier waarop hij vormen gebruikte, posities vastlegde en figuren afbeeldde, bijna als dansers, is wonderbaarlijk."

Lauren vond het echter wel een lastige gedachte dat hij het tot volgend jaar lente zonder zijn favoriete werken zou moeten stellen. Gelukkig is dat niet nodig, met dank aan de grote inspanningen van het museum om exacte fotografische reproducties te maken, die werden gematteerd, ingelijst en op dezelfde plekken opgehangen als de originelen in zijn appartement in Manhattan.

Leslie is een paar keer bij me geweest en zei: 'Ik wil deze, deze, deze en deze lenen.' Ik zei tegen haar, 'Deze werken zijn elke dag in mijn leven. Ik zie ze elke ochtend en 's avonds breng ik ze naar bed!" herinnert Lauren zich lachend. "Maar de reproducties zijn geweldig. Zonder had ik het echt niet gered. Dan had ik echt iets gehad van, 'De kinderen zijn op kamp! Wanneer komen ze weer thuis!?'"

<em>Man in Black and Blue with Cigar and Suitcase</em>, door Bill Traylor, ca. 1939-1942, potlood en plakkaatverf op karton. Collectie van Jerry en Susan Lauren. Foto: Matt Flynn © Smithsonian Institution
Man in Black and Blue with Cigar and Suitcase, door Bill Traylor, ca. 1939-1942, potlood en plakkaatverf op karton. Collectie van Jerry en Susan Lauren. Foto: Matt Flynn © Smithsonian Institution

Between Worlds: De kunst van Bill Traylor, de eerste grote overzichtstentoonstelling die ooit is georganiseerd voor een als slaaf geboren kunstenaar, is tot 17 maart 2019 te zien in het Smithsonian American Art Museum in Washington, D.C.

David Walters is schrijver en redacteur en woont in New York.
  • BLACKSMITH SHOP, DOOR BILL TRAYLOR, CA. 1939-1940, POTLOOD OP KARTON
  • HET METROPOLITAN MUSEUM OF ART, NEW YORK, GESCHONKEN DOOR EUGENIA EN CHARLES SHANNON. COPYRIGHT FOTO © HET METROPOLITAN MUSEUM OF ART. BRON AFBEELDING: ART RESOURCE, NY19
  • FOTO'S VIA GETTY IMAGES
  • HET METROPOLITAN MUSEUM OF ART, NEW YORK, GESCHONKEN DOOR EUGENIA EN CHARLES SHANNON. COPYRIGHT FOTO © HET METROPOLITAN MUSEUM OF ART. BRON AFBEELDING: ART RESOURCE, NY19